روستای طنجور - امامزاده یوسف (ع)

جوانمردي در کتاب های کهن همان  «فتوّت» است که به وفور در ادبیات قدیم آمده است. در تعريف فتوّت گفته اند: «فتوّت، وصف كسي است كه به كمال فطرت خود رسيده است. مادام كه انسان بازيچه شهوات، هواها، هوس ها و آلودگي هاست، ازنظر معنوي هنوز به بلوغ نرسيده است.

جوانمردان، آزادگاني هستند كه سود ديگران را بر سود خويش مقدم مي دارند، دگرگرا هستند، در محنت ديگران، غم خوارشان مي شوند، پاسخ بدي را با نيكي مي دهند، ازبدي هاي اطرافيان تا آنجا كه به گستاخي و بي پروايي آنها نينجامد در مي گذرند، و همواره بخشش را برانتقام و تلافي ترجيح مي دهند. جوانمردي، قلّه اي از قلّه هاي سر به فلك كشيده انسانيت است كه به دليل دشواري هاي مسيرش، رهنوردان آن اندك هستند. با اين همه، روزگار هيچ گاه ازجوانمردان خالي نبوده و همواره قلّه نشيناني بلند همت را پذيرا بوده است. حضرت علي (ع) از رسول خدا(ص) پرسيد: «جوانمردي چيست؟» فرمود: «شرفي است كه تنها شجاعان و صاحبان كرم و آزادمردان بدان راه مي يابند».(1)

بخشي ازكتاب ارزشمند قابوسنامه به بازگويي ويژگي هاي جوانمردان اختصاص يافته است. دراين باره در اين كتاب مي خوانيم:
بدان كه جوانمردي آن بود كه شخص را از آن، چند گونه هنر بود: يكي آنكه دلير و مردانه و شكيبا بود به هركاري، و خوش قول و پاك دامن و پاك دل باشد، و براي سود خويش به كسي زيان نرساند، و زيان خود برزيان ديگران مقدم دارد، و بيچارگان را ياري دهد، و راست گويد، و برآن سفره كه نان خورد بد نكند، و نيكي را با بدي مكافات نكند، و حريم زنان نامحرم نگاه دارد. جوانمرد كسي است كه بي طمع بياموزد، و دين به دنيا نفروشد، و زهد خود بر خلق عرضه نكند وليكن به نيك نامي معروف باشد، و بدكار را ملامت نكند خاصّه در پيش خلق و اگركسي را نصيحتي كند پنهان ازخلق كند كه مردم را پيش خلق پند دادن ملامت و جفا بود در حق آنان. جوانمرد كسي است كه فوري به انكار عجائب و غرائب كه در كتابي خوانده است بر نخيزد، كه نه هرچه او نداند كفر بود. جوانمرد وقت نان خوردن از سفره غايب نباشد، تا جمعي را منتظر خود بدارد، و پيش از همه دست به نان دراز نكند، و نيز پيش از همه دست از نان بازنكشد، بلكه با آنها كه برسر سفره اند هماهنگ باشد، و اگر روزه [مستحب] دارد و سفره طعام پيش او آرند، از روزه خويش چيزي نگويد، و روزه را بگشايد. جوانمرد سه چيز را مادام بسته دارد: چشم و دست و زبان از ناديدني و ناكردني و ناگفتني؛ سه چيز بر دوست و دشمن گشاده دارد: درِ سراي، سرِ سفره و بندِ كيسه. جوانمرد دروغ نمي گويد: كه همه ناجوانمردي اندر دروغ گفتن است و اگر كسي اعتماد كند، جوانمرديِ جوانمرد، گرچه كسي باشد كه ازعزيزانش را كشته باشد، اما اكنون خود را به اوتسليم كرد و به عجز خود اقرارنمود و برجوانمردي او اعتماد كرد، به انتقام گذشته مشغول نشود، و به اعتماد او خيانت نكند، كه خيانت، نه شرط جوانمردي است. (2)

درباره معنى فتوت از امام صادق (علیه السلام) پرسیدند؟ فرمود: گمان کرده اید فتوت و مردانگى با فسق و فجور است! نه بلکه فتوت آنست که اطعام کنى و امید مردم را بر آرى و چهره خندان داشته باشى و مردم را از رنج و اذیت خود مصون دارى و غیر آن نیرنگ و فسق است .

امام (علیه السلام) پرسید مروت چیست؟ اصحاب گفتند نمى دانیم فرمود: مروت آن نیست که انسان سفره اش در درگاه خانه براى مردم گسترده باشد بلکه مروت دو تاست: در سفر و در حضر اما مروت در حضر: قرائت قرآن و ملازمت با مساجد، بکار برادران م ۆ من پرداختن و بکارگر خرج کافى دادن که اینها دوست را خشنود و دشمن را منکوب میکند. و اما مروت در سفر خوبى و فراوانى توشه و به همراهان دادن آنها و کار مردم را پس از جدایى از ایشان کتمان داشتن و شوخى زیاد در غیر موردى که غضب خدا را برانگیزد. بعد فرمود: قسم بآن که محمد (صلی الله علیه و آله) را بحق مبعوث گردانید خداوند بهر کسى بقدر مروتش روزى دهد که رزق باندازه خرج فرود آید، صبر بقدر شدت بلاء داده شود. (مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقرى، ج ۱، ص: ۴۸۸ )

طریقت جوان مردی نه آن است که در میان گودال زندگی، حریف را زمین زده، از خوشحالی چشمانی برق زده داشته باشیم. سیرت و طریقت جوان مرد، همان است که پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) با امام علی(علیه السلام) می گوید: «ای علی! جوان مرد، راستگوی بُوَد. وفادار و امانت گزار و رحیم دل، درویش دار و پرعطا، مهمان نواز و نیکوکار است»

حضرت امیر المۆ منین علیه السّلام فرمود : که فتوّت و جوان مردى در چهار چیز است، تواضع نمودن با داشتن ثروت، عفو نمودن (از کسى که بدى نموده) با داشتن قدرت انتقام، نصیحت و راهنمائى نمودن با داشتن عداوت و دشمنى، و بذل و بخشش نمودن بدون منّت گذاردن. (إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمى، ج ۲، ص: ۲۷۴ )
با دقت در این روایت متوجه می شویم که داشتنفتوت فضیلتی است که برای داشتنش باید از خیلی چیزها گذشت از هجوم شیطانی غرور و خشم و دشمنی ، و دریا صفت بودن برای ایثار ،نه هر که سبیل کلفت کرد و کله کج نهاد جوانمرد شود .
نه هر که چهره برافروخت دلبری داند               نه هر که آینه سازد سکندری داند
نه هر که طرف کله کج نهاد و تند نشست              کلاه داری و آیین سروری داند
 قـالَ عَـلِىٌّ علیه السلام: مَیْزَةُ الرَّجُلِ عَقْلُهُ، وَ جَمالُهُ مُرُوَّتُهُ ؛ حضرت على علیه السلام فرمود :  امتیاز آدمى به عقل اوست و زیـبایى او به مـروّتـش . ( میزان الحکمة، جلد ۹ صفحه ۱۱۰تصنیف غرر الحکم ص ۲۵۸ . )

قال الامام علی - علیه السّلام - : أَلْمُرُوَّةُ اِسْمٌ جامِعٌ لِسائِرِ الْفَضائِلِ وَ الْمَحاسِنِ .« تصنیف غرر الحکم، ص ۲۵۸ »

 امام علی - علیه السّلام - فرمود: مروّت، نامی است جامع همه فضیلت ها و خوبی ها .

قال الامام علی - علیه السّلام - : مُرُوَّةُ الرَّجُلِ عَلی قَدْر عَقْلِهِ .
« تصنیف غرر الحکم، ص ۲۵۸ »
امام علی - علیه السّلام - فرمود: مروّت هر کس، به قدر عقل و اندیشه اوست . 

پی نوشته ها:

1 . رسائل جوانمردان (مشتمل بر هفت فتوّت نامه)، با تصحيحات و مقدمه: مرتضي صرّاف، صص 60 و 64

2 . عنصرالمعالي كيكاوس بن قابوس بن وشمگير، قابوس نامه، صص 247، 250، 255 و 256.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: